درس مزخرف عربی



اسم فاعل و اسم مفعول

قواعد درس

اسم فاعل

کلمه‌ای است که به انجام دهنده یک کار یا دارنده‌ی یک حالت نسبت می‌دهید.

مثال در فارسی:

آموزگار - گوینده - شنونده - ستمکار - جویا

 

مثال در عربی

ظــالِــم - غــافِــل - مُــعَــلِّــم - مُــســتَــغــنی


ساختن اسم فاعل در عربی

در عربی دو مسیر جدا گانه برای ساختن اسم فاعل در ثلاثی مجرد و ثلاثی مزید، داریم.

 

ساختن اسم فاعل در ثلاثی مجرد

برای این کار کافی است که سه حرف اصلی ریشه یک فعل را به وزن "فــاعــل" ببریم

مثال
ظ ل م >> به وزن فــاعــل می‌بریم >> ظ ا ل م >> ظــالِــم
مثال
سـاعِــی - کــاتِــب - بـاقِـــی

 

ساختن اسم فاعل در ثلاثی مزید

  1. برای ساختن اسم فاعل در ثلاثی مزید نیاز به فعل مضارغ صیغه للغائب (مفرد مذکر غائب) داریم
    مثال
    یُــعَــلِّــمُ

     
  2. قدم بعدی این است که حرف مضارعة(در اینجا ی) را بر می‌داریم و به جای آن مُــ می‌گذاریم
    مثال
    یُــعَــلِّــمُ >> [حرف مضارعة را بر می‌داریم] ـعَــلِّــمُ >> [به جای حرف مضارعة مُــ می‌گذاریم] مُــعَــلِّــم


    نتیجه:
    اگر اسمی با مُــ شروع می‌شد بررسی می‌کنیم اگر دومین حرف از سه حرف اصلی ریشه آن کسره داشت، به احتمال زیاد اسم فاعل از یک باب ثلاثی مزید است.
    مثال
    مُــشــاهِــد (اسم فاعل از باب مفاعلة)
    مُــنَــجِّــم (اسم فاعل از باب تفعیل)
    مُــســتَــکــبِــر (اسم فاعل از باب استفعال)
    مُــدیــر (اسم فاعل از باب افعال)

 

اسم مفعول

کلمه است که به کسی یا چیزی اشاره دارد که کاری روی آن انجام شده است

مثال در فارسی

نوشته - دیده - کشیده

 

مثال در عربی

مَــظــلــوم - مَــکــتــوب - مَــنــظــوم - مُــکَــرَّم - مُــســتَــحــکَــم

 

ساختن اسم مفعول در عربی

اسم مفعول هم مانند اسم فاعل به دو روش متفاوت در ثلاثی مجرد و ثلاثی مزید ساخته می‌شود

 

ساختن اسم مفعول در ثلاثی مجرد

برای این کار کافی است که سه جرف اصلی ریشه فعل را به وزن "مَــفــعــول" ببریم

مثال:

ک ت ب >> به وزن مَــفــعــول میبریم >> مَــکــتــوب

 

ساختن اسم مفعول در ثلاثی مزید

  1. برای این کار نیاز به فعل مضارع صیغه للغائب (مفرد مذکر غائب) داریم
    مثال
    یُــجَــهِّــزُ
     
  2. قدم بعدی این است که حرف مضارعة(در اینجا ی) را بر می‌داریم و به جای آن "مُــ" می‌گذاریم
    مثال
    یُــجَــهِّــزُ >> [حرف مضارعة را بر می‌داریم] ـجَــهِّــزُ >> [به جای حرف مضارعة مُــ می‌گذاریم] مُــجَــهِّــز
     
  3. قدم آخر این است که حرکت دومین حرف از سه حرف اصلی ریشه فعل را به فتحه تغییر می‌دهیم
    مثال
    مُــجَــهِّــز >> مُــجَــهَّــز

    نتیجه:
    اگر اسمی با مُــ شروع می‌شد بررسی می‌کنیم اگر دومین حرف از سه حرف اصلی ریشه آن فتحه داشت، به احتمال زیاد اسم مفعول از یک باب ثلاثی مزید است.
    مثال
    مُــجَــرَّد (اسم مفعول از باب تفعیل)
    مُــلــهَــم (اسم مفعول از باب افعال)

 

نکات تکمیلی اسم فاعل و اسم مفعول

  1. برای ساختن اسم فاعل و اسم مفعول مونث کافی‌ست به آخر اسم فاعل یک ة اضافه کنیم
     
  2. مثنی، جمع سالم و جمع مکسر اسم فاعل و اسم مفعول نیز اسم فاعل و مفعول محسوب می‌شوند
    مثال
    کُــتّـاب (جمع مکسر کاتب) >> اسم فاعل
    مُــومِــنــون (جمع سالم مومِن) >> اسم فاعل
    مَــکـتــوبـات (جمع سالم مکتوبة) >> اسم مفعول

     
  3. از افعال لازم نمی‌توان اسم مفعول ساخت
    مثال
    قَــرُبَ - خَــرَجَ - کَــثُــرَ
    نکته مهم
    افعال باب انفعال و تفاعل لازم هستند در نتیحه نمی‌توان از آنها اسم مفعول ساخت

     

 

 

سوال‌ها و مشکلات خود را با من در میان بگذارید

شماره تماس من در تلگرام و واتساپ:

 واتساپ تلگرام +98-910-930-10-19


اسم تفضیل و اسم مکان

قواعد درس

اسم تفضیل و اسم مکان

  • اسم تفضیل

بیانگر برتری چیزی نسبت به دیگران است

  • مذکر آن بر وزن أفــعَــل

مثال:

اکبر >> بزرگتر / بزرگ‌ترین

(1) هـو اکــبـرُ مـنــی >> او از من بزرگ‌تر است
(2) آسـیــا اکــبــر قارات الــعــالــم >> آسیا بزرگ‌ترین قاره‌های دنیا است.

  • مونث آن بر وزن فُــعلــی

زیــنــب الـصُــغــری >> زینبِ کوچکتر

نکته:

برای مقایسه بین دو اسم مونث معمولا از اسم تفضیل مذکر (بر وزن أفــعَــل) استفاده می‌کنیم

مثال:

فــاطــمـة اکــبـرُ مـن زیــنــب >> فاطمه از زینب بزرگ‌تر است

 

  • اسم مکان

بر مکان دلالت دارد

  • گاهی بر وزن مَــفــعِــل است

مثال:

مَــســجِــد(مسجد) - مَــنــزِل(خانه) - مَــوقِــف(ایستگاه)

 

  • گاهی بر وزن  مَــفــعَــل است

مثال:

مَــطــبَــخ(آشپزخانه) - مَــلــعَــب (ورزشگاه) - مَــصــنَــع (کارخانه)

 

  • گاهی بر وزن  مَــفــعَــلـة است

مثال:

مَــکــتَــبَــة(کتابخانه) - مَــطــعَــبَــة (چاپخانه)

 

نکات تکمیلی

  1. اسم مبالغه ممکن است در ظاهری متفاوت با آنچه توضیح داده شد بیاید به کلمات زیر دقت کنید:

    • أهَــمّ (مهم‌تر/ مهم‌ترین) 
      أجَــلّ (باشکوه / باشکوه‌ترین)

      أحَــبّ (محبوب‌تر/محبوب‌ترین)

      نکته
      این کلمات بر وزن أفَــلّ هستند
       
    • أعــلَــی(بالاتر / بالاترین)
      أغــنَــی(ثروتمند‌تر/ثروتمندارین)
      أخــفــی (پنهان‌تر / پنهان‌ترین)

      نکته
      این کلمات بر وزن أفــعـَـی هستند و گاهی ممکن است بصورت أفــعــا هم دیده شوند: أتــقــاکُم
       
  2. اسامی مبالغه بر وزن أفعل، جمع مکسرشان أفــاعِــل است
    مثال:
    أکـبـر >> أکــابــر
    أعـظـم >> أعــاظِــم

     
  3. در عربی رنگ‌ها و بعضی کلمات دیگر مانند عیب‌ها نیز بر وزن أفــعَــل می‌آیند، اینها اسم تفضیل نیستند
    مثال:
    رنگ‌ها
    أخــضَــر >> سبز
    أحــمَــر >> سرخ
    أصــفَــر >> زرد
    أزرق >> آبی
    عیب‌ها
    أحــمَــق
    أعــمَــی >> نابینا
    أبــکَــم >> لال

    نکته
    مونث این کلمات بر وزن فَــعــلاء است
    خَــضــراء
    حَــمــراء
    صــفــراء
    زرقــاء
    حَــمقــا
    عَمــیــاء
    بَــکــمــاء

     
  4. کلمه‌ی "آخَــر"(به معنای دیگر) اسم تفضیل است و مونث آن "اُخــری" است.
    یادآوری
    کلمه "آخِــر" اسم فاعل و به معنای "پایان" است؛ مونث آن "آخِــرَة"
     
  5. دو کلمه‌ی "خِــیــر" و "شَــرّ" هرچند بر وزن أفعل/ فعلی نیستند ولی می‌توانند اسم مبالغه محسوب شوند، در این صورت معمولا مضاف واقع می‌شوند یا بعد از آنها حرف جَـرّ "مِــن" می‌آید
    مثال:
    (1) خَــیــر الاُمــور أوسَــطُ‌ها >> بهترین کارها میانه‌ترین آنهاست [توجه کنید که "خَــیــر" مضاف واقع شده]

    (2) عِــداوة العــاقــل خَــیــر من صِــداقــة الـجــاهــل >> دشمنی [فرد] عاقل بهتر از دوستی [فرد] نادان است.
    [
    توجه کنید که در مثال (2) بعد از کلمه "خَــیــر" حرف جَـرّ "مِــن" آمده است.]

    (3) الـآخِــرة خَــیــرٌ و أبــقــی >> [جهان] آخرت بهتر و پایدارتر است.
    [
    توجه کنید که در مثال (3) کلمه "خَــیــر" نه مضاف واقع شده و  حرف جَـرّ "مِــن" بعد از آن آمده ولی با این حال اسم تفضیل است]

    (4) مَــن یَــعــمَــل مِـثـقـال ذرةٍ خَــیــراً یَــرَه >> هرکس ذره‌ای خوبی انجام دهد، [جزای] آن را می‌بیند
    ​​​​​​​[کلمه خَــیــراً اینحا اسم تفضیل نیست]


    نکته(1)
    دقیق‌ترین راه برای تشخیص اینکه کلمات "خِــیــر" و "شَــرّ" کجا اسم مبالغه هستند و کجا نه، ترجمه کردن عبارت است، اگر "خِــیــر" معنای بهتر/بهترین و "شَــرّ" معنای بدتر/بدترین داشتند، اسم مبالغه محسوب می‌شوند.
    نکته(2)
    کلمات "خِــیــر" و "شَــرّ" اگر "ال" داشته باشند اسم تفضیل نیستند.
    نکته(3)
    جمع کلمه "خِــیــر" >> أخـیــار 
    جمع کلمه "شَــرّ" >> أشــرار

     
  6. اسم مکان بر وزن "مَــفــعِـل"، "مَــفــعَــل" و "مَــفــعَــلَــة" را بر وزن "مَــفــاعِــل" جمع می‌بندیم.
    مثال:
    مَــســجِــد >> مَــســاجِــد
     
  7. اسم‌هایی را که بر یک مکان دلالت دارند ولی بر وزن "مَــفــعِـل"، "مَــفــعَــل" یا "مَــفــعَــلَــة" نیستند را اسم مکان در نظر نمی‌گیریم.
    مثال:

    بِــیـت >> خانه
    ســوق >> بازار
    فــنــدق >> هتل

 

 

 

سوال‌ها و مشکلات خود را با من در میان بگذارید

شماره تماس من در تلگرام و واتساپ:

 واتساپ تلگرام +98-910-930-10-19


تبلیغات

محل تبلیغات شما
محل تبلیغات شما محل تبلیغات شما

آخرین وبلاگ ها

آخرین جستجو ها

بیشتر بدانید دکوراتوریست یک عدد جوجه پزشک ملک در کانادا قاف دانیال میرشکاری Yong Kathleen Welcome to sepand blog